Phim A Sun (tựa gốc: Dương quang phổ chiếu) là tác phẩm đoạt nhiều giải Kim Mã của đạo diễn Chung Mong-hong. Phim là câu chuyện về nỗi đau khổ không lời giải và những kỳ vọng không thể nói ra được thể hiện qua những mảng tối của cuộc sống. Bài viết review phim có tiệt lộ một phần nội dung, bạn cân nhắc trước khi đọc.
Xem thêm:
- Phim Em của thời niên thiếu phép thử sự trưởng thành
- Review và giải thích phim The Call (2020) Cuộc gọi về quá khứ
Câu chuyện trong phim A Sun mang tính thời đại
Phim mở đầu bằng một cảnh tượng gây choáng váng, khi hai thiếu niên, bao gồm nhân vật chính Trần Kiến Hòa (tức A Hòa), hành hung và sát thương người khác vì mâu thuẫn cá nhân. Những gì diễn ra sau đó là một bản án được tuyên, và cuộc đời của rất nhiều con người đằng sau bản án ấy.
Trong A Sun, trạng thái vừa đớn đau vừa bàng quan, vừa tuyệt vọng vừa dửng dưng được duy trì gần như xuyên suốt. Khi ông bà Trần trở về từ phiên tòa kết tội con mình, họ bước đi trên những con phố ngập nắng của Đài Bắc. Giờ đây, niềm hy vọng duy nhất của họ là đứa con lớn A Hào, một chàng trai thông minh, chăm chỉ, có tiền đồ xán lạn. Hơn ai hết, A Hào tin ở sự công bằng của mặt trời, rằng vạn vật trên thế gian này đều nhờ thứ ánh sáng mà mặt trời hào phóng ban phát mới có thể tồn tại, sinh sôi nảy nở.
Thế nhưng, có thật là mặt trời công bằng không? Trong phim, những tia nắng rực rỡ bao trùm khắp thành phố cũng chẳng thể chạm tới căn nhà lạnh lẽo, tiêu điều của gia đình họ Trần. Trong căn nhà đó, hình ảnh ấn tượng nhất là chiếc bàn ăn chung, giờ đây im lìm, trống trải sau những biến cố chia rẽ tình thân. Lúc bấy giờ, chủ nhân của nó đã trôi dạt đến những không gian khác, như trại giáo dưỡng, giảng đường và nơi làm việc. Thông qua chuyện riêng của một gia đình, bộ phim đem tới hình dung về một phương Đông cổ điển đang rã rời, mục nát vì đời sống đương đại nhiều bất trắc.
Ánh sáng cũng không chạm tới căn buồng giam của A Hòa, hay lớp luyện thi của A Hào. A Hòa có tính cách khác thường, nổi loạn, luôn muốn vùng lên để chống lại tất cả. Thế nhưng, đằng sau những hành vi bạo lực của cậu là sự mặc cảm, tự ti, cũng như khao khát được công nhận đã dồn nén nhiều năm trời. Trong khi đó, người anh trai A Hào có vẻ ngoài hiền lành, nghiêm chỉnh nhưng trong lòng lại chất chứa sự hoài nghi cuộc đời. Có lần, anh hỏi người thầy dạy văn, rằng thầy có tin vào điều sử gia Tư Mã Quang truyền đạt trong bài học không. Kết quả là người thầy bực tức đuổi A Hào ra khỏi lớp, trong khi chính ông cũng không tin những gì mình vừa giảng.
Trong bộ phim này, sự mất mát niềm tin đã trở thành một diện mạo của thời đại. Đây là điểm khiến phim A Sun có sự tương đồng với kiệt tác kinh điển A Brighter Summer Day (1991) của cố đạo diễn Dương Đức Xương. Nếu Dương Đức Xương kể câu chuyện về những người Đại lục di cư đến Đài Loan sau nội chiến, mang trong mình ám ảnh về tương lai vô định và sự thất lạc căn tính, thì Chung Mạnh Hoành lại hướng đến xã hội Đài Loan đương thời, khi con người không ngừng mơ về cuộc sống tốt đẹp hơn nhưng lại bị bủa vây bởi bạo lực, tha hóa.
Có thể thấy rằng, hai vị đạo diễn đồng hương đã xây dựng bộ phim của mình trên cùng một nền tảng: Những tự sự của người trẻ Đài Loan, đặt trong sự đứt gãy kết nối sâu sắc giữa cha mẹ và con cái, giữa người lớn với thế hệ trẻ. Cả hai đều nhận thấy mối liên hệ ngầm ẩn mà bền chặt giữa việc mất niềm tin vào cuộc sống với sự sa ngã, lầm đường lạc lối của những thanh thiếu niên mới lớn. Ở đó, bạo lực và tội ác dường như là hệ quả tất yếu của việc thiếu vắng những điểm tựa tinh thần đúng nghĩa, trong bối cảnh các giá trị truyền thống đã bị bào mòn và dần phải thoái lui trước những biến cố thời đại.
Đối mặt với vực thẳm
Không chỉ xoay quanh một bản án, phim A Sun còn là hành trình đi qua những vực thẳm tinh thần của con người. Đây là khía cạnh mà không phải bộ phim nào cũng chạm đến được.
Khi đứng trước tội lỗi của A Hòa, hai vợ chồng ông Trần có cách hành xử khác biệt. Trong khi người bố thờ ơ tới mức nghiệt ngã, người mẹ vẫn cố gắng hành động để chuộc lại lỗi lầm cho đứa con bất trị. Bà chủ động thăm nuôi A Hòa trong trại, đồng thời nhận trách nhiệm chăm sóc, tìm việc làm cho Tiểu Ngọc – cô bạn gái đang mang thai của cậu.
Tuy nhiên, người chịu ảnh hưởng sâu sắc nhất từ việc A Hòa bị bắt có lẽ là anh trai A Hào. Xuyên suốt nửa đầu phim, thái độ và cảm xúc của anh luôn được giấu kín sau vẻ ngoài dửng dưng, cho đến một sự kiện khiến cả người xem lẫn các nhân vật khác phải bàng hoàng.
Ở đây, đạo diễn Chung Mạnh Hoành cho thấy sự cao tay trong việc miêu tả chấn thương tâm lý của nhân vật. Đó là nỗi đau âm ỉ, nhức nhối từ sâu thẳm tâm can có thể hủy hoại con người, chứ không phải sự sang chấn bộc lộ ra bên ngoài bằng rượu hay chất kích thích như các bộ phim Hollywood thường khắc họa.
Ta có thể tìm thấy cách miêu tả tương tự ở những bộ phim của Lee Chang-dong, một trong những đạo diễn tiêu biểu của điện ảnh Hàn Quốc đương đại. Trong Secret Sunshine (2007), ông kể câu chuyện về một người mẹ đối diện với việc con mình bị sát hại, còn Poetry (2010) lại xoay quanh sự dằn vặt của người bà khi biết được tội ác mà đứa cháu vị thành niên gây ra.
Cũng như A Sun, hai bộ phim trên đều là những tác phẩm xuất sắc khi đặt nỗi đau của con người cạnh sự suy thoái mãnh liệt về đạo đức. Thế nhưng, với A Sun, những dằn vặt nội tâm còn dữ dội hơn, khi các nhân vật gần như không có đức tin hay những điểm tựa tinh thần lớn lao, như tôn giáo với người mẹ trong Secret Sunshine hay thơ ca với người bà trong Poetry. Họ chỉ còn chút ít tình thân để bám víu, nhưng thứ tình cảm ấy cũng phải đối mặt với vô vàn thử thách khắc nghiệt của đời sống.
Do đó, những nhân vật trong phim A Sun không có cách nào khác là bỏ lại quá khứ sau lưng để tiếp tục tồn tại. Cái kết của phim là một cái kết gây trăn trở; nó nhắc nhở ta rằng thiện và ác, tốt và xấu, đúng và sai trong đời nhiều khi không phải những ý niệm rạch ròi thẳng tưng. Thế nhưng, vượt lên trên tất cả, người ta vẫn sống tiếp, vẫn luôn đau đáu kiếm tìm một mặt trời cho những hoang địa của tâm hồn.
K.K The Storyteller
- Cảm nhận về phim Ròm trong cuộc chạy mưu sinh
- Đánh giá phim The Devil All The Time tăm tối và bạo lực trên Netflix
