Ngay giữa tâm bão của làn sóng “Black Live Matter”, Netflix bất ngờ tung ra bộ phim Da 5 Bloods (tạm dịch: 5 chiến hữu), lấy chủ đề về người da màu trong cuộc chiến tranh Việt Nam. Bộ phim do đạo diễn Spike Lee thực hiện, khiến mình thực sự rất kỳ vọng vào một bộ phim nghệ thuật đẳng cấp, với chủ đề phản chiến nghiêm túc, kết hợp giữa vấn đề sắc tộc và chủ đề chiến tranh Việt Nam. Đây là 2 chủ đề được giới điện ảnh nghệ thuật Hollywood nhắc đến rất nhiều và rất thành công, có thể kể đến như Apocalypse Now, Full Metal Jacket, 12 Years a Slave, BlacKKKlansman… nhưng kết hợp cả 2 chủ đề vào 1 thì mình chưa thấy bộ phim nào.
Xem thêm:
- Review phim Moonlight (2016) Người nhạy cảm sẽ khóc hết nước mắt
- Cảm nhận phim Người da đen cuối cùng ở San Francisco (2019)
Da 5 Bloods đáng lẽ ra phải nhận được sự chú ý đặc biệt của giới truyền thông Việt Nam hơn cả khi Kong: Skull Island khởi chiếu. Thật hiếm khi 1 đạo diễn từng giành giải Oscar đến Việt Nam để thực hiện 1 bộ phim nghệ thuật, với sự góp mặt của 2 diễn viên/đạo diễn/nhà sản xuất hàng đầu điện ảnh Việt Nam là Johny Trí Nguyễn và Ngô Thanh Vân (dù chỉ đóng vai phụ và cameo).
Phim được đánh giá 6.8 IMDb và 92% tươi trên Rotten Tomatoes, phim chỉ mới vừa được ra mắt nên đây mới chỉ là đánh giá tạm thời.
Cốt truyện không tạo được ấn tượng
Mở đầu Da 5 Bloods, Spike Lee đã đưa ra những hình ảnh đầy cảm xúc về người da màu trong cuộc chiến Việt Nam. Câu chuyện chính sau đó xoay quanh 4 cựu binh Hoa Kỳ da màu cùng 1 người con trai, đến Việt Nam để tìm xác người đồng đội quá cố khi xưa, đồng thời tìm lại 1 kho báu mà họ chôn giấu.
Với chủ đề nghiêm túc và có rất nhiều khả năng khai thác để nâng tầm trở thành 1 siêu phẩm điện ảnh thời đại, nhưng những gì mình cảm nhận khi xem xong Da 5 Bloods chỉ là một cốt truyện không có gì xuất sắc. Sự liên kết giữa vấn đề người da màu và chiến tranh Việt Nam gần như chẳng thể hiện được bao nhiêu qua cốt truyện, trừ những câu thoại của nhân vật và những cài cắm flashback (đẩy ngược về quá khứ) hay cài các hình ảnh người thật vào. Có lẽ bởi vậy, mình cảm thấy tương đối thất vọng khi xem xong bộ phim, không chỉ bởi cốt truyện quá đơn giản mà còn bởi nhiều plot hole (sẽ nói kỹ hơn ở phần dưới).
Bối cảnh Việt trong mắt đạo diễn Oscar
Dẫu vậy, ta vẫn phải nói Da 5 Bloods có nhiều điểm cộng, mà điểm cộng lớn nhất là về mặt hình ảnh. Những khung cảnh Việt Nam dưới bàn tay phù phép của Hollywood nhìn rất… Hollywood. Mọi khung hình đều được set-up chu đáo và phủ một lớp màu cine, thoáng nhìn qua có thể thậm chí còn không nhận ra hình ảnh Việt Nam mà ta thường thấy. Cách đánh sáng của bộ phim cũng rất chuyên nghiệp. Những phân cảnh hành động, bom đạn cũng được xử lý rất mượt mà. Có lẽ đây chính là điểm mà những đoàn làm phim Việt Nam có thể học hỏi sau dịp collab này.
Nhìn chung đánh giá tổng quan của mình về Da 5 Bloods thì đây là 1 bộ phim xuống tay của Spike Lee (nếu so với BlacKKKlansman). Bộ phim vẫn mang giá trị nhất định (dù khá khiên cưỡng), nhưng xét tổng thể thì chưa bằng một số phim khác do Hollywood làm về chiến tranh Việt Nam như Apocalypse Now, Full Metal Jacket, The Quiet American, Forrest Gump. Thậm chí, với mình, một số bộ phim thuần Việt Nam khác như Áo Lụa Hà Đông, Cánh Đồng Hoang, Đập Cánh Giữa Không Trung, Song Lang, hay sắp tới có thể là Ròm, đều hay hơn Da 5 Bloods.
Review phim Da 5 Bloods
Đoạn này có spoil nội dung phim, ác bạn hãy cân nhắc trước khi đọc tiếp nhé.
Như đã nói ở trên, bộ phim mở đầu với những hình ảnh đầy cảm xúc về người da màu trong chiến tranh Việt Nam. Đó là hình ảnh Malcolm X và Martin Luther King Jr. – 2 lãnh tụ phong trào người da màu ở Mỹ thập niên 60s, 70s nói về chiến tranh Việt Nam với thông điệp chính phủ đang gửi những người da màu đến 1 cuộc chiến tranh phi nghĩa. Đó là hình ảnh phi nhân đạo trong cuộc chiến tranh Việt Nam khi tướng Loan nổ súng bắn vào đầu đồng chí Việt Cộng Nguyễn Văn Lém, hình ảnh cuộc ném bom napalm vào trẻ em ở Trảng Bàng, hình ảnh hòa thượng Thích Quảng Đức tự thiêu phản đối chính quyền Ngô Đình Diệm… Những thước phim tài liệu đầu tiên của bộ phim đã toát nên một thông điệp phản chiến gay gắt và nghiêm túc, khiến mình thực sự rất kỳ vọng vào bộ phim.
Theo chân 4 người cựu binh cùng cậu con trai, chúng ta hiểu hơn về vấn đề sắc tộc ở Mỹ, đặc biệt là người Mỹ gốc Phi trong cuộc chiến tranh Việt Nam. Họ bị chính quyền đẩy vào như những con tốt thí, để rồi một số thì chết trong cuộc chiến, một số trở về với hội chứng PTSD (sang chấn tâm lý), một số lại chật vật với cuộc sống khốn khổ của nạn phân biệt chủng tộc. Hầu hết những thông điệp này được cài cắm qua lời kể các nhân vật cùng các cảnh flashback quá khứ.
Tuy nhiên, hành trình chính của các nhân vật (tức cốt truyện chính) thì lại gần như không mang ý nghĩa gì về vấn đề sắc tộc và chiến tranh Việt Nam. Việc những người chiến hữu cũ vì vàng mà trở mặt lẫn nhau, việc một người vì PTSD mà trở mặt với đồng đội và trở nên hoang tưởng, việc họ bị 1 gã tài phiệt người Pháp thuê một băng cướp người Việt tấn công… Tất cả đều chẳng liên quan gì đến vấn đề sắc tộc và chiến tranh Việt Nam. Có lẽ bởi vậy, nhiều người xem phim sẽ có cảm giác đang bị nhồi nhét ý nghĩa. Vấn đề cốt truyện này chính là điểm trừ lớn nhất của bộ phim với mình.
Những điểm trừ đáng tiếc trong phim Da 5 Bloods
Một điểm trừ lớn khác đó là những plot hole (lỗi cốt truyện) trong Da 5 Bloods. Có thể kể đến như:
Đào khá nông, vừa mới đào sơ sơ trên mặt đất đã thấy vàng và hài cốt. Mìn rải lộ liễu và mìn everywhere, rõ ràng ở Việt Nam vẫn có mìn ngầm chôn vùi dưới đất nhưng không lộ liễu và everywhere như vậy.
Khi Eddie bị nổ và qua đời, hầu hết các thành viên còn lại chẳng có nhiều biến chuyển về cảm xúc, chẳng thể hiện được bao nhiêu sự đau buồn.
Nhóm cướp người Việt sử dụng Aka 47. Aka 47 được lính miền Bắc Việt Nam và Việt Cộng sử dụng từ thời chiến tranh. Đến thời điểm hiện tại, Aka 47 chỉ còn được sử dụng trong quân đội (nhưng cũng không phải 100% là Aka 47). Ở Việt Nam kiểm soát súng rất gắt gao, súng quân dụng gần như không được tuồn ra ngoài. Cướp ở Việt Nam thường ít súng, nếu có cũng là súng lục, súng hoa cải, súng kíp là chính. Hiện đại hơn thì là các loại súng máy nhập lậu từ Thái, Lào, Cam, Trung Quốc nhưng không có Aka 47 do Aka 47 là vũ khí quân dụng. Việc cho đám cướp sử dụng Aka 47 thể hiện khá rõ hạn chế về hiểu biết của đạo diễn nước ngoài về Việt Nam.
Cướp (sơn tặc, lâm tặc) ở Việt Nam thường học thức kém, vậy mà ở đây bắn tiếng Anh như gió, nói chuyện với Tây còn giỏi hơn cả cử nhân, thạc sĩ, tiến sĩ.
Đằng sau những hạt sạn đấy là một cao trào với những pha nổ súng như phim hành động hạng hai, mà ta có thể tìm thấy dễ dàng trong những bộ phim như The Legend of Tarzan, The Expendables… Một nhân vật phản diện đại chúng dễ dàng bắt gặp ở bất cứ phim hành động Hollywood nào (và cũng dễ đoán như vậy), một cách giải quyết cao trào dễ dãi, quả thực với cao trào như vậy thật khó để định hình Da 5 Bloods như 1 bộ phim nghệ thuật, còn về hành động thì dù có hơn đa phần các phim Việt Nam, nhưng so với phim Hollywood thì cũng chẳng mấy đặc sắc.
Một vấn đề nữa mình không thích ở bộ phim, đó là sự xuất hiện của toán cướp Việt Nam. Toán cướp xuất hiện vừa cướp tiền, lại lôi vụ thảm sát Mỹ Lai làm cái cớ rồi ra tay giết hại nhân vật Paul. Nếu biên kịch tìm hiểu kỹ hơn về người Việt, về tâm lý người Việt thì họ cần hiểu rằng người Việt không có tính trả thù. Ngay cả những người từng chịu nhiều mất mát trong chiến tranh, những người cựu chiến binh, họ dù vẫn ghét cay ghét đắng lính Mỹ, nhưng với họ chiến tranh đã qua rồi, và không bao giờ trả thù cá nhân như vậy. Trường đoạn cuối của bộ phim, cùng với câu nói của nhân vật rằng chiến tranh qua đi nhưng nó còn mãi, theo mình là phi nhân văn, phi phản chiến và phi thực tế, không những không giúp hàn gắn nỗi đau chiến tranh mà còn gây hiểu nhầm sâu sắc về người Việt.
Việc gán cho người da trắng cái danh xấu xa gần như toàn bộ bộ phim (nhân vật phản diện cuối cũng là một người da trắng) đã khiến bộ phim trở nên 1 màu và từ bộ phim nhân văn, ý nghĩa, trở nên có phần thái quá.
Đoạn cuối bộ phim kết nối với phong trào Black Live Matter có lẽ mới được thêm vào để mang tính xã hội. Có lẽ Netflix tung bộ phim đúng thời điểm này để tận dụng tình hình thời sự đó, nhưng đồng thời cũng khiến bộ phim trở thành 1 bộ phim tuyên truyền.
Kết
Dẫu vậy, như mình nói ở trên, ta vẫn có thể coi Da 5 Bloods như 1 bộ phim chất lượng kỹ thuật, nhất là khi một đạo diễn hàng đầu, một ekip chuyên nghiệp làm việc tại Việt Nam. Những cảnh quay lấy bối cảnh Việt Nam có màu sắc, góc máy rất đẹp và ấn tượng. Một điều nho nhỏ nữa mình thích ở bộ phim, đó là câu chửi thề rất tục đã vang lên trong bộ phim một cách hoàn toàn không kiểm duyệt. Có lẽ đây cũng là điểm đời nhất, Việt Nam nhất mà bộ phim đem lại.
Nhìn chung, mình đánh giá Da 5 Bloods như 1 bộ phim hành động-phiêu lưu có cài cắm ý nghĩa về người da màu và chiến tranh Việt Nam, nhưng cài cắm chưa khéo léo.
Nếu so với phim về người da màu và nạn phân biệt chủng tộc, Da 5 Bloods không bằng 12 Years A Slave, Greenbook, Django Unchained, BlacKKKlansman, If Beale Street Could Talk, Mudbound…
Nếu so với phim về chiến tranh Việt Nam, Da 5 Bloods không bằng Apocalypse Now, Full Metal Jacket, Forrest Gump, A Quiet American. Nếu so với phim nước ngoài quay ở Việt Nam, phim Da 5 Bloods không bằng Indochina.
Và đánh giá phim Da 5 Bloods trên thang điểm 10, mình sẽ đánh giá Da 5 Bloods 6.3/10. Đó là đã tính những điểm cộng kỹ thuật và cài cắm ý nghĩa kể trên.
Đa Đa
- Review phim Green book (Oscar 2019) đề tài cũ với góc nhìn mới
- Jordan Peele từ diễn viên hài không tên tuổi đến đạo diễn siêu phẩm kinh dị Us
